Yeni teknolojiler hayatın her alanında karşımıza çıktığı gibi insan sağlığı alanında da kendisine yer bulmaktadır. Sağlık alanında bu yeni teknolojilerin başında C- kollu floroskopi cihazları gelir. Bu cihazlar aynı röntgen filminde olduğu gibi çekim yapar ve radyasyon kullanarak elde ettikleri görüntüyü ekrana yansıtırlar. Bu cihaz ameliyat ve girişimsel işlemler esnasında en çok röntgen görüntüsüne ihtiyaç duyan ortopedi, beyin cerrahisi, üroloji ve algoloji gibi bölümler tarafından sıkça kullanılırlar. Uzun süreli radyasyona maruziyetin başta kan ve tiroid kanseri olmak üzere birçok kanser türüne neden olduğu bilinmektedir.

-Floroskopi cihazları ameliyat esnasında bu konuda eğitim almış teknisyenler tarafından idare edilirler. Ameliyat esnasında görüntüsü elde edilmek istenilen alan ile floroskopi tüpünün merkezlerinin aynı düzlemde olması gerekmektedir. Buna hedefleme adı verilir. Bu da oldukça zor bir iştir. Çoğu ameliyatta Floroskopi tüpü ile çekim yapılmak istenilen alanın aynı düzlem üzerinde olmamasından dolayı defalarca çekim tekrarı yapılmak zorunda kalınmaktadır. Çekilen her görüntü için çevreye radyasyon yayılır.

Sürekli bu radyasyona maruz kalan, sağlık personelleri cerrahi prosedürler sırasında koruyucu olarak kurşun gözlük, tiroid koruyucu ve kurşun önlük kullanırlar. Bu aparatlar içerdikleri kurşundan dolayı oldukça ağırdır. Hareket kabiliyetleri kısıtlanan ameliyat personeli uzun süren ameliyatlarda katlanan ağırlıktan dolayı rahat çalışamazlar. Bu nedenle çoğu zaman bu ekipmanlar çalışanlar tarafından kullanılmaz. Eller ve diğer alanlar açıkta kalarak vücudun belirli kısımları yine de radyasyona maruz kalır. Ayrıca çekimler esnasında hastayı bu radyasyondan koruyan herhangi koruyucu aparat bulunmamaktadır. Gereksiz yapılan her ölçüm hem hastanın hem de sağlık personelinin gereksiz yere radyasyona maruz kalması anlamına gelir.

Bu sebeplerden yola çıkan Dr. Salih Beyaz, 2017 yılında Başkent Üniversitesi Tıp Fakültesi bünyesinde 5 yaşındaki bir kız çocuğunun topuğuna batan iğneyi çıkartmak için gerçekleştirdiği bir operasyon (girişim) sırasında, cihazın olumlu yönlerinin yanı sıra olumsuzluklarını da değerlendirerek ameliyattan hemen sonra C kollu Floroskopi cihazları için evrensel bir lazer işaretleyici arayışına girer.

Araştırmaları sonucunda Siemens ve General Electric firmalarının lazer hedefleyicileri ürettiklerini keşfeder. Bu cihazlar pahalı olmakla birlikte, satın alınan lazer hedefleyicinin sadece tek bir modele uygun olarak üretilmesi kurumlar açısından son derece ek maliyetler çıkarmaktadır. İncelediği ürünlerin sadece belirli marka ve tek bir modele uygun olarak üretilmesi, onu yerli ve tamamen milli ve tek bir ürünün bütün modellere uyabilecek standartlara sahip bir buluş arayışına iter.

Dr. Salih Beyaz uzun çalışmaları sonucunda Geliştirdiği ve patent başvurusunda bulunduğu lazer işaretleyiciyi 12 inch tüp çapına sahip bütün C-kollu Floroskopi cihazlarına uygun yapıda olacak şekilde tasarlar. Cihaz ameliyat esnasında görüntüsü elde edilmek istenen alanı lazer ışığı ile hedefler ve teknisyen tecrübesinden bağımsız olarak tek seferde sonuç almayı sağlar. Uzun ölçümler sonucunda %95’lik bir doğruluk payı ile alınan sonuçların doğruluğu teknisyen tecrübelerin aldığı sonuçlardan çok daha başarılı olduğunu kanıtlar. Aynı zamanda teknisyenler arası tecrübe farklılığını ortadan kaldırdığı da ispatlanmıştır. Tek seferde elde ettiği görüntüler sayesinde lazer işaretleyici cihaz bu özelliği ile radyasyon miktarını azalttığı gibi sağlık personelini ve hastayı da korumaktadır.

Cihazın test aşamaları sürecinde cihaz ile ilgili 04.12.2018 tarihinde patent dosyası hazırlanarak Türk Patent Enstitüsü Kurumuna, 03.12.2019 tarihinde ise Patent Cooperation Teraty (PCT/TR2019/051021) ile 170 ülkede patent başvuruları yapılmıştır. Ayrıca tasarımın, Teknofest 2019’da düzenlenen uluslararası yarışmada Dr. Salih Beyaz’a en iyi akademik buluş dalında altın madalya kazandırmıştır. Yine elde ettiği veriler ve hazırladığı makale ile dünyada ortopedi ve travmatoloji alanındaki 72 master dergiden biri olan Joint Diseases & Related Surgery dergisi tarafından yayınlanmaya da layık görülmüştür.

Sonuç olarak hakları bize ait olan ve ithal emsallerine göre çok düşük maliyetli lazer işaretleyici; 12 inch tüp çapına sahip bütün floroskopi cihazları ile uyum sağlayan bu teknolojik yerli buluş; yüksek maliyeti ile tek modele uyan cihazların yaptığı işi yapmaktadır. Lazer işaretleyici ameliyat esnasında çekim tekrarını önler. Çekim saysının azalması; hasta ve personelin daha az radyasyona maruz kalmasına, oldukça pahalı olan C-Kollu floroskopi cihazlarının hem ömrünün uzamasına hem de bakım maliyetlerinin düşmesini sağlar. Ameliyatların sürekliliği düşünüldüğünde, lazer işaretleyici kullanımı yıllar içinde büyük tasarruflar sağlarken sağlık kurumunu ekonomik kayıptan kurtarır. Ülke ekonomisine dolaylı katkı sağlar.

Yenilikçi/İnovatif ve Farklılık Yaratan, Ölçülebilir ve İzlenebilir Başlıca Unsurlar

Türkiye’deki kamu ve özel olmak üzere toplam 1500 hastanede Siemens ve General Electric firmalarının C kollu floroskopi cihazı için ürettiği lazer hedefleyicilerinin kullanımı oldukça sınırlıdır (%1). Bunun iki temel sebeplerinden birincisi; sadece tek bir marka ve spesifik modellere uygun olması, diğer faktör ise maliyet avantajı olmaması. Modelleri 2.000 USD – 3.500 USD arasında değişen bu cihazlar kullanım bakımından ve maliyet açısından pek avantajlı sayılmazlar.

Bu dezavantajlara karşı tasarımı ve patent hakları tarafımıza ait yerli ve milli lazer işaretleyici cihazın seri üretimde birim maliyeti 100 USD gibi çok küçük bir bütçeyle üretilmesi planlanmaktadır.

Ayrıca geliştirilen lazer işaretleyici evrenseldir. Tüm dünya genelindeki marka ve model uyum şartı bulunmadan tüm 12 inch çapa sahip C-Kollu floroskopi cihazlarına uyumlu olarak geliştirilmiştir. Birbirini 90° açıyla kesen kırmızı renk lazerler istenilen noktada sabit hedefleme yaparken cihaz üzerinde yer alan yeşil lazer ise istenilen bölgenin z koordinatında da hedefleme gerçekleştirmektedir. Bu da elde edilen görüntünün standardize edilmesine önemli katkı sunmaktadır.